Giá lithium, niken và coban đã giảm mạnh vào năm 2023 và tiếp tục giảm đều trong suốt năm 2024.
Một ngành từ chạy đua để xây dựng nguồn cung mới giờ phải đóng cửa các mỏ, hoãn dự án mới vì giá thấp ảnh hưởng đến chi phí. Con đường đến tương lai điện hóa có vẻ gập ghềnh hơn so với dự kiến khi nhu cầu từ ngành xe điện (EV) không đáp ứng được kỳ vọng.
Đây cũng là câu chuyện về tình trạng cung vượt quá cầu khi công suất tăng vọt vào thời điểm không thích hợp. Do đó, kỷ luật – hoặc thiếu kỷ luật nguồn cung – sẽ quyết định liệu giá các kim loại này có phục hồi vào năm 2025 hay không.
Thị trường EV toàn cầu vẫn đang mở rộng. Tháng 11 tiếp tục ghi nhận lượng xe kỷ lục bán ra, đạt 1,8 triệu chiếc – theo công ty tư vấn Rho Motion. Tăng trưởng doanh số toàn cầu trong 11 tháng đạt 25% so với cùng kỳ 2023.
Tuy nhiên, những tín hiệu tích cực này không che giấu được 2 sự thật về ngành kim loại pin.
Trung Quốc vẫn là động lực chính của cuộc cách mạng xe điện trong khi các thị trường phương Tây phải vật lộn để tạo đà. Trong khi doanh số tại Trung Quốc lập kỷ lục mới hàng tháng trong tháng 11 thì doanh số tại Mỹ, Canada chỉ tăng 10% so với cùng kỳ và doanh số ở châu Âu thậm chí còn thấp hơn.
Người tiêu dùng phương Tây vẫn cần động lực để chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang động cơ điện. Doanh số bán xe sử dụng năng lượng mới của Đức đã giảm mạnh trong năm nay, sau khi các khoản trợ giá đột ngột bị xóa bỏ vào cuối năm 2023.
Trợ giá tại Mỹ cũng có thể kết thúc vào năm sau nếu ông Donald Trump thực hiện lời đe dọa hủy bỏ chính sách xe điện của chính quyền ông Biden.
Thực tế thứ 2 là nhiều người mua xe điện, đặc biệt tại các thị trường quan trọng như Trung Quốc, đang lựa chọn xe hybrid hoặc plug-in hybrid hay vì xe điện chạy pin. Những loại xe này sử dụng pin có dung lượng chỉ bằng 1/3 dung lượng các mẫu xe thuần điện, nghĩa là đầu vào cho các kim loại như niken, coban hay lithium đều giảm.
Bài test cho thị trường kim loại pin
Có một số bù đắp cho nhu cầu lithium đến từ thị phần ngày càng tăng của pin LFP, chiếm 2/3 tổng doanh số bán xe điện tại Trung Quốc vào năm ngoái. Pin LFP rẻ hơn so với pin dùng niken và các nhà sản xuất pin Trung Quốc đã cải thiện hiệu suất của chúng đến mức mẫu pin mới của CATL đã cho phạm vi hoạt động đến 1.000 km cho một lần sạc.
Tuy nhiên, đây lại là tin càng xấu hơn cho thị trường niken, coban và mangan. Theo công ty tư vấn Adamas Intelligence, lượng lithium bán ra thị trường liên quan đến xe điện trong tháng 10 đạt 48.000 tấn, tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tuy nhiên, lượng niken, mangan và coban chỉ tăng lần lượt 10, 4 và 2%, phản ánh sự chuyển dịch sang xe hybrid và sự thay đổi trong cách sản xuất pin.
Indonesia, nơi có nguồn cung niken hàng đầu thế giới đã hạn chế hạn ngạch khai thác và tạm dừng phê duyệt các dự án mới trong khi tại Trung Quốc, các nhà sản xuất lithium cũng không hài lòng với quyết định cắt giảm sản lượng. Nguồn cung lithium dự kiến vượt quá nhu cầu trong năm thứ 3 liên tiếp vào năm 2025, theo Benchmark Mineral Intelligence.
Với động lực cung cầu như vậy, không khó để thấy lý do các nhà phân tích đồng thuận giá sẽ còn giảm mạnh trong những tháng tới. Chính sách thương mại của Mỹ cũng sẽ là một nhân tố khó lường, bổ sung vào động lực thị trường kim loại pin, vốn đã phức tạp.
Nếu Mỹ dựng các bức tường thuế quan đủ cao, thị trường toàn cầu có nguy cơ bị chia nhỏ, một bên là định giá của Mỹ, còn một bên sẽ dựa theo cách tính toán của Trung Quốc.
